Wetenschapscommunicatie: meerdere middelbare scholen uit Leiden werken samen aan de uitwerking van de leerlijn wetenschapscommunicatie binnen de vakken: argumenteren, presenteren, debatteren zijn voorbeelden hiervan. Docenten delen wetenschapscommunicatie ofwel Science Communication materialen in de Ontwikkelgroep Wetenschapscommunicatie PO en VO. De docenten hebben bruikbare lesmaterialen en handige invuldocumenten voor leerlingen geselecteerd: zie goede voorbeelden PWS.
Handige formulieren:
Formatief beoordelen Profielwerkstuk, Plan je Profielwerkstuk, Invulformulier Zoeken en Verwerken van Bronnen
Invulformulier Logboek Profielwerkstuk. Zie ook de doorlopende leerlijn onderzoeken en verslagen maken.
De Hanze Hogeschool heeft een prachtig overzicht gemaakt Aansluiting Havo-HBO.
Zie ook Opdrachten en Docentenhandleiding HBO Studievaardigheden.
Wetenschapscommunicatie: ontwikkelgroep VO Science Communication
Wetenschapsonderwijs is gericht op het leren over de wetenschap zelf en het leren communiceren over wetenschapsresultaten. Deze wetenschapsbewustwording richt zich op het aanleren en produceren van wetenschappelijk gesproken en geschreven taal en deze begrijpelijk te maken voor een breder publiek, door journalistiek en communicatie in het Nederlands en het Engels.
De toepassing van wetenschappelijke kennis en haar rol in politiek en beleid maakt het belangrijk dat iedereen op de hoogte is van en zich een gefundeerde mening kan vormen over de invloed van wetenschap in de samenleving en het persoonlijke leven.
Wij richten ons op het proces van wetenschap: betrouwbaarheid, betrokkenheid, bekendheid, en beeldvorming, door middel van onderwijs in wetenschapscommunicatie. De Jonge Academie raadde in 2012 al aan om zowel in lesmethoden als bijscholingen voor docenten verbeteringen aan te brengen die werkelijk ‘onderzoekend leren’ mogelijk maken in het lager en voortgezet onderwijs. Wetenschap steunt op 4 pijlers:
Vragen stellen: bewijsvoering, argumentatie, kritische houding, creativiteit. Elk wetenschappelijk onderzoek is gebaseerd op goede vragen en levert goede, nieuwe vragen op binnen controlemechanismen en nieuwe denkkaders. Wij richten ons o.a. op vraagtechnieken, socratisch redeneren, interviewtechnieken. Wij werken als Ontwikkelgroep Wetenschapscommunicatie hiertoe samen met journalisten uit de stad Leiden.
Veelvormigheid: alfa-, gamma- en bètawetenschappen verschillen in methodieken.
Mensenwerk: individueel werken en internationaal samenwerken vragen om verschillende vaardigheden: voortbouwen op elkaars werk, peer review, mondeling en schriftelijk presenteren van resultaten.
Waardevol zijn: bijdragen aan de oplossingen van maatschappelijke problemen.
De VO leer- en ontwikkelgroep Wetenschapscommunicatie en wereldburgerschap, ofwel Global Citizenship & Science Communication Leiden (GCSC-Leiden), is sinds 2019 bezig met het curriculum ontwerp van de wetenschapscommunicatie leerlijn in een veranderende burgerschapscontext (verandering in de relatie tussen wetenschap, technologie en de maatschappij binnen burgerschapsonderwijs). We richten ons op Onderzoekend Leren en Onderzoek Presenteren binnen afzonderlijke vakken en vakoverstijgend vanuit de Wetenschapsvisie 2025.
We kijken hoe toekomstige wetenschappers leren communiceren naar een breder doelpubliek vanaf het begin van de bovenbouw voortgezet onderwijs. De alfa- en gammavakken houden zich bezig met het onderwijs in het schrijven van populair-wetenschappelijke teksten of het geven van een populair-wetenschappelijke presentaties, bijvoorbeeld in de vorm van Wetenschapsdebat of Science Debate, zoals ons Museum Debat en de Science Talks. Belangeloze waarheidsvinding en tegelijkertijd ook de toekomst van de aarde en de plek van de mensen hierbinnen hebben onze aandacht: hoe werkt wetenschap, wat is ‘goede’ wetenschap en voor wie is dat ‘goed’?
Ook zijn wij bezig met het maken van concrete lesopdrachten en de didactiek en pedagogiek daarachter. Wij voeren wat we bedenken ook uit, o.a. in de vorm van Leiden Profielwerkstuk Vmbo, Havo, Vwo. Ook organiseren wij als docenten, leerlingen en museum educatoren samen het museum debat, Science Vlogs en Leiden Youth Talks & Cartoons. Wij delen onze materialen met elkaar over de schotten van de scholen heen. Help je mee? Je bent van harte welkom! Wij zijn een open groep:).
In het Nederlands noemen we deze aandachtsgebieden: wetenschapscommunicatie en (internationaal/ Europees) burgerschap. Wij onderzoeken als docenten VO de koppeling tussen de alfa-, gamma-, en bètavakken, ofwel STEAM Education (Science, Technology, Engineering, Arts, Maths). Specifieker is ons uitgangspunt ‘The Arts’ in de breedste zin van het woord, namelijk: de kunstvakken (art), de talen (all (artificial) languages) en de gammavakken (humanities) ofwel ‘human disciplines’ or ‘science of humans’. Leerlingen die hiervoor kiezen excelleren vaak in flexibiliteit, aanpassingsvermogen, sociale, emotionele, interculturele vaardigheden, communicatie, samenwerken, kritisch denken, gefundeerd spreken, creativiteit, innovatie, probleem oplossen, meta-cognitieve vaardigheden, reflecteren, executieve functies.
Wij bereiden leerlingen voor op kritische en academische houding en vaardigheden waarmee zij actief een productieve dialoog tussen wetenschap en de maatschappij mogelijk kunnen maken. Vaardigheden die hieronder vallen zijn o.a. een artikel schrijven, mensen interviewen en interviewtechnieken, een kennisclip of een mediastrategie bedenken om nieuwe kennis helder en simpel over te kunnen brengen voor een breder publiek, samenvatten en herformuleren in ‘gewone’ mensentaal, een onderzoeksvoorstel schrijven.
Wetenschapscommunicatie: Leerlijnen en vaardigheden in het voortgezet onderwijs
De universiteit is niet de eerste keer dat leerlingen hiermee te maken krijgen. Deze vaardigheden worden in het lager en middelbaar onderwijs opgebouwd. Toch zijn er nog weinig heldere leerlijnen binnen deze vaardigheden. Vooralsnog zijn deze vaardigheden te vinden in deeltaken binnen verschillende vakken, onbenoemd als wetenschapscommunicatie vaardigheden en vaak alleen geassocieerd met de bètavakken, of hooguit de gammavakken. Wat de kunstvakken in de visuele leerlijn toevoegen en de talen in de communicatieve vaardigheden, is nog weinig duidelijk zichtbaar. Wij denken vakoverstijgend. Binnen de taalvakken richten we ons op het lezen, schrijven en spreken van populair-wetenschappelijke teksten en argument-driven inquiry, zoals in Scientific American: Science News, Expert Analysis, Health Research – Scientific American. In 4 Vwo bijvoorbeeld, hebben wij een Assignment Science Talks bij Engels (‘wetenschapspraatje’ bij Nederlands) waarin de The 2021 Ig Nobel Prizes (improbable.com) als bronnen worden ingezet. Op 22 september 2022 organiseren leerlingen met docenten daartoe de school-overstijgende Leiden Science Talks.
We richten ons ook op het leren debatteren vanaf de lagere school tot en met de bovenbouw voor alle schoolsoorten. Op verschillende momenten in het jaar organiseren we museum debat, o.a. in Naturalis over biodiversiteit en in Boerhaave over DNA en CRISPR-Cas en ook in het Rijksmuseum van Oudheden voor vmbo-leerlingen over ‘Verboden te Verzamelen’ of menselijke resten wel of niet tentoongesteld mogen worden in een museum en of bepaalde kunst naar het land van herkomst teruggegeven zou moeten worden, zie data museum debat en aanmelding via museumdebat@gmail.com.
Daarnaast integreren we de Taalkunde Olympiade en de Wetenschapscommunicatie Olympiade en haken we aan bij Museumjeugduniversiteit en het Wetenschapsknooppunt en Meet the Professor, de lespakketten wetenschapscommunicatie en het Wetenschapscongres Junior, het Wetenschapscongres Vwo 4,5,6, de Leiden Profielwerkstuk Prijs en , de Academic Challenge Extended Essays en het Max Havelaar Toesprakentoernooi. We wijzen nadrukkelijk ook op het aanbod van de gastlessen van de Universiteit Leiden.
Wij geven op deze website meer zichtbaarheid aan wetenschapscommunicatie, middels informatie en uitvoer van de leerlijnen debatteren, in beeld en taal interactief presenteren, academisch schrijven en spreken. We delen samen kennis over deze vaardigheden en onderzoeken herkenbare frameworks in science communication secondary school (wetenschapscommunicatie voortgezet onderwijs) voor alfa- en gammavakken: a “recognizable framework” is essential for development science communication curricula (Mulder et al., 2008). Het is de laatste jaren steeds duidelijker geworden dat wetenschapscommunicatie een plaats heeft gekregen op de universiteiten als vak en zelfs als aparte studierichting.
Belangrijk zijn: kennis van en interactie met het publiek in verschillende sociale, politieke en culturele contexten, doel van de wetenschapscommunicatie en kennis van instrumenten van verhalen vertellen ofwel storytelling. Kennis van theorie achter wetenschapscommunicatie is daarbij handig. Informeel meedoen en kennisdelen met ons als docent? Mail naar museumdebat@gmail.com.
Format: wetenschapscommunicatie en lesplan
Binnen de alfavakken kan meer aandacht uitgaan naar het format: welke (literaire en interactie) technieken, taal- en tekstsoorten, kritische denk- en taalvaardigheden zoals mensen interviewen, presenteren en debatteren, gekoppeld kunnen worden aan het doeleinde: wetenschapscommunicatie.
Les Activiteiten:
Breng je wetenschappelijke informatie over, in het VO zijn de meesterproef en het profielwerkstuk VMBO, HAVO en VWO hier mooie voorbeelden van (Transfer your scientific information)
- Schrijf een onderzoeksvoorstel
- Presenteer je wetenschappelijke bevindingen: mondeling, via internetsoftware (bloggen, websites, vloggen, enz.) (blogging, websites, vlogging, etc)
- Gebruik argumentgestuurd onderzoek voor innovatie binnen Global Citizenship Thinking
- Identificeer en doorgrond een geschikte doelgroep
- Gebruik taal die geschikt is voor de doelgroep
- Betrek en activeer je publiek door je taalgebruik en argumentatie
- Voer een op argumenten gebaseerde dialoog of debat met je doelgroep publiek
Geciteerd uit:
See Mercer-Mapstone, Lucy, Kuchel, L., 2015/11/30, Core Skills for Effective Science Communication: A Teaching Resource for Undergraduate Science Education, 10.1080/21548455.2015.1113573, International Journal of Science Education, Part B
Also see Science Communication : An Introduction (275 Pages) (utwente.nl)